Wezwanie do uczestnictwa w publicznej egzekucji
Wezwanie do uczestnictwa w publicznej egzekucji
Zebe Zebe
1427
BLOG

O braciach Buchalikach, czyli o Śląsku

Zebe Zebe Historia Obserwuj temat Obserwuj notkę 10

Ta notka jest o braciach Buchalikach, harcerzach. Znałem osobiscie ich najmłodszego brata, który przeżył II wojnę światową i doczekał  emerytury .

Żeby napisać tekst o braciach Buchalikach, potrzebne jest wprowadzenie do tematu walki Ślązaków o polskość na Śląsku od czasu podziału Górnego Śląska , aż do agresji niemieckiej w 1939 roku.

Może tekst nie będzie ułożony zbyt chronologiczne, ale przyjąłem jako punkt wyjścia początkowe lata okupacji Śląska przez III Rzeszę Niemiecką.

Tekst traktuje o trzech organizacjach polskich działających na terenie Śląska.

 

Na rozkaz Dowództwa Okręgu Śląskiego AK została w lutym 1942 r, powołana obwodowa
Komenda Armii Krajowej na terenie powiatu rybnickiego. Organizacja AK na naszych terenach oparła
się między innymi na pozostałych członkach niżej podanych organizacji podziemnych:
„Polskiej Organizacji Powstańczej” założonej w listopadzie 1939 r., gdzie jej pierwszym
komendantem był Jerzy Kąkol. Początkowo praca POP nastawiona była na prowadzenie propagandy
antyhitlerowskiej, podtrzymywania duch polskiego, a w dalszym etapie zamierzano prowadzić akcje
dywersyjno – sabotażowe i wojskowe. Redagowano konspiracyjne pisemko „Zryw”. W kwietniu 1940 r.
nieostrożność doprowadziła do dekonspiracji i rozbicia. W wyniku której aresztowano dużą liczbę jej
członków, którzy zostali wywiezieni do obozów koncentracyjnych i prawie wszyscy zostali zamęczeni
na śmierć. Historia POP w Rybnickiem była krótka, ale zapoczątkowała ona dzieje walki z okupantem.


Drugą tajną organizacją konspiracyjną była „Siła Zbrojna Polska”, założona w grudniu 1939 r. przez
Józefa Korola pseud. „Hajducki”. Objęła ona swym zasięgiem poza Górnym Śląskiem, Oświęcim,
Wadowice, Żywiec i Opole. Powiat Rybnik stanowił obwód „Żyrafa”. W sierpniu 1940 r. organizacja
została zdekonspirowana i rozbita. Aresztowano około 480 osób, których przewieziono do obozów
koncentracyjnych i w większości zostali zamęczeni na śmierć.


Trzecią organizację konspiracyjną podziemnego ruchu polskiego w powiecie rybnickim założyli
harcerze XIII drużyny i powstańcy z Gotartowic, Boguszowic i okolic w styczniu 1940 r. o nazwie
„Polska Tajna Organizacja Powstańcza”. Dowódcą jej był Alojzy Frelich, jego zastępcami byli Paweł
Holek i Franciszek Buchalik. Tworzyli oni kierownictwo okręgu, który rozpadał się na oddziały i grupy.
Według źródeł Gestapo rybnickiego zasadniczym celem organizacji było wywołanie zbrojnego
powstania w celu wskrzeszenia nowego państwa polskiego o oderwanie od Niemiec wschodniego
okręgu. W tym celu czyniono odpowiednie przygotowania, a członkowie zobowiązani byli do
zachowania ścisłej tajemnicy. Poza tym PTOP zbierała fundusze na pomoc dla rodzin polskich
dotkniętych więzieniem czy obozem koncentracyjnym. W czerwcu 1940 r. przystąpiono do drukowania
własnego konspiracyjnego pisemka – gazetki pt. „Zew Wolności”. Zasięg organizacji i jej tygodnika był
dość daleki, poza powiatem rybnickim docierał do południowych i północnych śląskich powiatów, a
nawet do Szczakowej woj. krakowskiego i Łabęd woj. opolskiego

Gazetka „Zew Wolności” nawoływała, żeby wszyscy poczuwający się za Polaków na naszych
terenach okupowanych, mieli patriotyczny obowiązek – gotowość do służby i walki o wolność Polski i
przeciwstawianie się władzom hitlerowskim. Organizacja na skutek zdrady została zdekonspirowana i
rozbita, gdzie w nocy w dniu 22.5.1942 r. hitlerowcy okrążyli wioskę i zaczęły się aresztowania.
Podczas obławy na dom, gdzie znajdowały się urządzenia do drukowania pisemka „Zew Wolności”,
hitlerowcy spotkali się z ogniem broni polskiej i podczas wymiany ognia został zabity Paweł Holek,
jeden z kierowników okręgu. Niemcy podczas obławy na Gotartowice skonfiskowali wielką ilość broni i
amunicji oraz urządzeń do drukowania gazetki. W pierwszej i drugiej oblawie Niemcy aresztowali około
100 członków organizacji z Gotartowic – Boguszowic i okolic.

W większości byli to harcerze i byli powstańcy śląscy oraz kolporterzy tej gazetki. Aresztowanych wywieziono do obozu w Auschwitz , przywódców rozstrzelano a pozostałych w większości zamęczono na śmierć.

Tragicznym  epilogiem „Polskiej Tajnej Organizacji Powstańczej” był dzień 27 lipca 1942 r. Na oczach spędzonej  pod terrorem okolicznej ludności podejrzanej o antyhitleryzm powieszono harcerzy  Pawła i Franciszka i Buchalików.  Zginęli, krzyknąwszy  przedtem „Jeszcze Polska nie zginęła” i „Najświętsza Matko, Królowo Polski módl się za nami”.

Update:

INSTYTUT PAMIĘCI NARODOWEJ
       Oddziałowa   Komisja   Ścigania
 Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
                 w Katowicach
40-061 Katowice, ul Kilińskiego 9, tel. O -32 609-98-53
                  fax. 0-32 609-98-44
 
S 12/01/Zn
 
POSTANOWIENIE
o umorzeniu śledztwa
Katowice, dnia 25.06.2004 roku.
Przemysław Piątek -prokurator Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwkoNarodowi Polskiemu w Katowicach
 
po zapoznaniu się z aktami śledztwa o sygn. S 12/01/Zn w sprawie zbrodni nazistowskiej wdniu 27 lipca 1942 roku w Gotartowicach - zabójstwa przez powieszenie i FranciszkaBuchalika i Pawła Buchalika
 
działając na podstawie art. 17 § l pkt 5 kpk i art. 322 § l kpk w zw. z art. 45 pkt 5 ustawy zdnia 18 grudnia 1998 roku o Instytucie Pamięci Narodowej — Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz. U. z 1998 roku Nr 155 póz. 1016 z późn. zm.)
 
postanowił
umorzyć śledztwo w sprawie:
 
I Zbrodni wojennych będących zbrodniami przeciwko ludzkości stanowiącychludobójstwo popełnione przez funkcjonariuszy gestapo, w tym szefa katowickiejplacówki gestapo Rudolfa Mildnera, polegającej na spowodowaniu w okresie od października 1941 roku do września 1943 roku na terenie byłej rejencji katowickiej oraz na terenie obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu pozbawienia życia w drodzepublicznych egzekucji przez powieszenie lub egzekucji przez rozstrzelanie bezjakichkolwiek podstaw prawnych, a nadto w ramach działalności tzw. sądu doraźnegokatowickiej placówki gestapo z motywów narodowościowych i politycznychpopełnionych w celu wyniszczenia grupy narodowościowej i politycznej następującychosób: .........
 
7.     w dniu 27 lipca 1942 roku w Rybniku - Gotartowicach dwóch członków PolskiejTajnej Organizacji Powstańczej - Franciszka Buchalika i Pawła Buchalika oraz w okresie od 2 lipca do 4 września 1942 roku w Oświęcimiu co najmniej 16*    innych członków tej organizacji,
 
tj. o przestępstwa z art. 118 § l kk i art. 123 § l pkt 4 kk oraz art. l pkt l dekretu z dnia31.08.1944 roku o -wymiarze kary dla faszystowska - hitlerowskich zbrodniarzy, winnychzabójstw i znęcania się nad ludnością cywilną i jeńcami oraz dla zdrajców Narodu Polskiegofbz. U. z 1946 roku nr 69 póz. 377 z późn. zm.) przy zast. art. 11 § 2 kk w zw. z art. 3 ustawyzadnia 18 grudnia 1998 roku o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz. U. Nr 155 póz. 1016 z późn. zm.)
-         wobec śmierci Rudolfa Mildnera - tj. na podstawie art. 17 § l pkt 5 kpk,
-         wobec nie wykrycia pozostałych sprawców przestępstwa.
 
VII.Zbrodni przeciwko ludzkości popełnionych przez funkcjonariuszy gestapo, w tymszefa katowickiej placówki gestapo Rudolfa Mildnera, popełnionych w okresie od maja1942 roku do października 1942 roku polegającej na bezprawnym pozbawieniu wolnościi umieszczeniu w obozach koncentracyjnych z motywów narodowościowych ipolitycznych osób narodowości polskiej w tym małoletnich dzieci:
1.     w dniach 21 maja do 28 października 1942 roku w Rybniku Gotartowicach iinnych miejscowościach rejencji katowickiej kilkudziesięciu osób członkóworganizacji niepodległościowej o nazwie Polska Tajna Organizacja Powstańczaoraz członków ich rodzin
 
tj. o przestępstwa z art. 189 § 2 kk w zw. z art. 3 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 roku oInstytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu(Dz. U. Nr 155 póz. 1016 z późn. zm.),
-  wobec śmierci Rudolfa Mildnera - tj. na podstawie art. 17 § l pkt 5 kpk,
-  wobec nie wykrycia pozostałych sprawców przestępstwa,
 
4
UZASADNIENIE
 
Oddziałowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Katowicachprowadziła śledztwo w sprawie dokonanego w dniu 27 lipca 1942 roku w Gotartowicachzabójstwa przez powieszenie członków Polskiej Organizacji Powstańczej – FranciszkaBuchalika i Pawła Buchalika dokonanego przez funkcjonariuszy gestapo, tj. o przestępstwo z art. l pkt l dekretu z dnia 31.08.1944 roku o wymiarze kary dla faszystowsko - hitlerowskichzbrodniarzy, winnych zabójstw i znęcania się nad ludnością cywilną i jeńcami (Dz. U. z 1946 roku nr 69 póz. 377 z późn. zm.). Ujawniono również, iż typowani jako sprawcyodpowiedzialni za tę zbrodnię funkcjonariusze katowickiej placówki gestapo, w tym jejówczesny szef - Rudolf Mildner, dopuścili się także szeregu zbrodni wojennych i zbrodniprzeciwko ludzkości popełnionych w okresie od października 1941 roku do września 1943roku. W zakresie dotyczącym tych czynów prowadzone były w przeszłości przez byłąOkręgową Komisję Badania Zbrodni Hitlerowskich w Katowicach odrębne postępowania,które podjęto i połączono z niniejszym śledztwem.
 
W toku tego postępowania dokonano następujących ustaleń faktycznych.
 
W ramach systemu totalitarnego państwa hitlerowskiego, w szczególności w zakresierealizacji jego funkcji represyjnych bardzo dużą rolę odgrywała Tajna Policja Stanu (Geheime Staatspolizei -zwana dalej w skrócie - gestapo). Jej początkowe kompetencje związane zezwalczaniem wszelkich przejawów działalności opozycyjnej wobec państwa hitlerowskiego,wzrastały wraz z upływem czasu, a w szczególności - w związku z wybuchem i przebiegiemII wojny światowej. Ustawą z dnia 10 lutego 1936 roku określono kompetencje gestapo jako„śledzenie i zwalczanie wszelkich dążności antypaństwowych [...] gromadzenie ianalizowanie wyników śledztwa oraz informowania odpowiednich władz o ważnychwydarzeniach"1. Poważne zmiany w strukturze i zakresie działania gestapo nastąpiły od 28.09.1939 roku. Sfera działań tej instytucji obejmowała odtąd m.in. zwalczanie ruchukomunistycznego, zwalczanie opozycji nielewicowej, działania związane z funkcjonowaniem obozów jeńców wojennych, zwalczanie ruchu oporu w Protektoracie Czech i Moraw orazGeneralnej Guberni, a nadto, w ramach działań przeciwko politycznym ośrodkom różnychwyznań prowadzono czynności związane z eksterminacją ludności żydowskiej na terenieRzeszy, w krajach okupowanych i państwach wasalnych2. Zadania te gestapo realizowałazarówno na szczeblu centralnym - w Urzędzie IV wchodzącym w skład Głównego UrzęduBezpieczeństwa Rzeszy (Reichssicherheitshauptamt - RSHA), jak i w strukturachorganizacyjnych w terenie np. placówkach na szczeblu prowincji - Staatspolizeileitstellen oraz Staatspolizeistellen.
Bezsporne jest to, iż gestapo w czasie II wojny światowej ingerowało we wszystkiedziedziny życia    poprzez stosowanie represji za czyny popełnione, jak i poprzez akcjeprewencyjne w celu unieszkodliwienia potencjalnych przeciwników Trzeciej   Rzeszy3.Działania te podejmowane były w szczególności wobec członków ruchu oporu, w tym naterenach włączonych do III Rzeszy. W sferze tych działań mieści się równieżprzeprowadzona na szeroką skalę akcja tzw. „rozwiązania kwestii żydowskiej" skutkująca w szczególności masową eksterminacją ludności tej narodowości.
Niezbędne jest również zwrócenie uwagi na szczególną formę, jaką przyjęływspomniane represje - działalność gestapo w ramach noszącego pozory legalności tzw.sądownictwa doraźnego (Polizeistandgericht lub w skrócie - Standgericht). Podstawąmaterialne - prawną dla działania sądu doraźnego gestapo było m.in. datowane na dzień^'4.12.1941 roku „rozporządzenie o sądownictwie karnym dla Polaków i Żydów naprzyłączonych terenach wschodnich"4. W kilku punktach artykułu l określono typyzachowań sprawców, które stanowiły ścigane na podstawie tego aktu prawnego przestępstwa. Miedzy innymi ogólną zasadą wynikającą z niego i obowiązującą Polaków i Żydów byłoprzestrzeganie ustaw i rozporządzeń władz niemieckich adresowanych do osób tychnarodowości. Wyrażało się to w obowiązku zaniechania wszystkiego, co mogłoby przynieść szkodę Rzeszy lub narodowi niemieckiemu. W szczególności karane śmiercią były m.in. następujące zachowania:
pkt   2   - wszelkie   akty gwałtu wobec Niemców,   popełnione      z powodu ichprzynależności narodowej (obligatoryjna kara śmierci),
pkt 3 (przypadki fakultatywnego orzekania kary śmierci):
-      nienawistna lub podburzająca działalność, świadcząca o antyniemieckimnastawieniu   np.   wypowiedzi   antyniemieckie,   zrywanie   lub   niszczenie obwieszczeń władz niemieckich oraz „inne zachowania poniżające godnośćRzeszy lub działające na szkodę Rzeszy lub narodu niemieckiego", pkt 4 (przypadki fakultatywnego orzekania kary śmierci):
-      zamachy na członków niemieckich sił zbrojnych, policji i jej   formacjipomocniczych, Służby Pracy, NSDAP i organizacji afiliowanych,
-      umyślne niszczenie urządzeń władz niemieckich, służących użyteczności
publicznej lub niezbędnych w pracy samych ogniw administracji okupacyjnej,
-      wzywanie lub podżeganie do nieposłuszeństwa wobec zarządzeń władz
(hitlerowskich),
-      zawarcie   porozumienia     zmierzającego   do   popełnienia jednego z w/w
przestępstw,
-      zaniechanie obowiązku doniesienia władzom niemieckim lub zagrożonymi osobom o zamierzonych w/w zamachach.
Rozporządzenie przewidywało możliwość orzekania także kary polegającej napozbawieniu wolności sądzonej osoby - tzw. obozu karnego lub obozu karnego ozaostrzonym rygorze. Kary te, praktycznie wykonywane najczęściej na terenie obozu wOświęcimiu, połączone były z wykonywaniem ciężkiej pracy przez skazanych w ten sposób więźniów6.
Działania represyjne gestapo miały miejsce m.in. na terenie tzw. rejencji katowickiej,gdzie istniała oddzielna placówka gestapo z siedzibą w Katowicach. Placówka ta jako pńejscowa (Staatpolizeistelle) początkowo podlegała placówce właściwej dla prowincjiśląskiej we Wrocławiu (Staatspolizeileitstellef. Od 4.04.1941 roku w oparciu o okólnikReichsfuhrera SS placówkę gestapo w Katowicach podniesiono do rangiStaatspolizeileitstelle.Teren objęty jej właściwością miejscową znajdował się w granicachGórnego Śląska, którego nadprezydent i gauleiter Fritz Bracht w dniu 1.06.1942 roku przesłał m.in. do placówki gestapo w Katowicach swoje rozporządzenie o utworzeniu tam sądudoraźnego. Ten akt prawa represyjnego stanowił w rzeczywistości podstawę dlareaktywowania istniejącego już wcześniej sadownictwa doraźnego na terenie Górnego Śląska. Odrębnym rozporządzeniem z tego samego dnia określono stany faktyczne podlegające rozpoznaniu przez sąd doraźny gestapo pokrywające się w znacznej mierze, a nawet bardziej uszczegółowionej, z treścią rozporządzenia z dnia 4.12.1941 roku.
Ustalono, że postępowanie przed sądem doraźnym było zazwyczaj poprzedzaneśledztwem prowadzonym najczęściej na terenie zastępczego więzienia policyjnego wMysłowicach, a później, z początkiem 1943 roku, po wybuchu epidemii tyfusu -bezpośrednio na terenie obozu w Oświęcimiu, gdzie także wykonywano wydawaneorzeczenia. Rozprawy odbywały się najczęściej na terenie obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu. W niniejszej sprawie należy zwrócić m.in. uwagę na to, iż większość kwestiiproceduralnych, z wyjątkiem obowiązku wysłuchania oskarżonego, w razie potrzeby przyudziale tłumacza oraz sporządzenia stosownego skróconego protokołu z rozprawy, który miałzawierać wskazanie m.in. dowodów stanowiący podstawę orzekania, określenie stanu faktycznego, sentencję wyroku z krótkim uzasadnieniem oraz datę skazania - pozostawionazostała swobodzie organu orzekającego. Rozprawy miały miejsce 2 -3 razy w miesiącu albo rzadziej na terenie bloku nr 11. Procedura faktycznie była bardzo uproszczona -przykładowo, w trakcie jednego dwugodzinnego posiedzenia sąd doraźny podprzewodnictwem R. Mildnera orzekał w 210 sprawach, w których zapadło 206 wyrokówskazujących na karę śmierci. Od wydanych orzeczeń nie przysługiwał środek odwoławczy, aczkolwiek do ich wykonania niezbędne było zatwierdzenie przez uprawnionego do tegowyższego dowódcy SS i Policji we Wrocławiu. Jednak ustalenia dokonane w tokuniniejszego śledztwa wskazują także na to, że wyroki skazujące na karę śmierci wydawane przez ten sąd były często wykonywane w dniu orzekania - bezpośrednio po rozprawie, coprzeczy temu, jakoby mogłyby one być zatwierdzane przez w/w podmiot.
W toku niniejszego śledztwa ustalono również, iż działalność represyjna stanowiącaprzestępstwa ścigane w niniejszej sprawie, a popełnione przez funkcjonariuszy katowickiejplacówki gestapo, w okresie, gdy jej szefem był Rudolf Mildner nie ograniczała się wyłącznie cip działalności sądu doraźnego. Ta druga grupa czynów dotyczyła zwalczania polskiego ruchu oporu oraz eksterminacji na masową skalę ludności żydowskiej w związku zdeportacjami tej ludności z Sosnowca, Będzina, Dąbrowy Górniczej, Olkusza i Chrzanowa.
W okresie, do którego odnoszą się przestępstwa będące przedmiotem niniejszego śledztwa tj. od listopada 1941 roku do sierpnia 1943 roku szefem katowickiej placówkigestapo był Rudolf Mildner. Z uwagi na zakres przysługujących mu kompetencjiwynikających ze sprawowanej funkcji kierowniczej, w tym także uwzględniając to, iż właśnie szef placówki gestapo (ewentualnie jego zastępca) był przewodniczącym składu orzekającego sądu doraźnego, należy stwierdzić, że w znacznej mierze czyny będące przedmiotemniniejszego śledztwa były związane z podejmowanymi przez niego działaniami.
Odnośnie poszczególnych czynów objętych niniejszym postępowaniem dokonano następujących ustaleń.
 
.........
Na początku 1940 roku harcerze XIII drużyny harcerskiej w Gotartowicach (obecnie dzielnica Rybnika) utworzyli organizację niepodległościową o nazwie Polska Tajna Organizacja Powstańcza (PTOP). Organizacja posiadała swoją placówkę na terenie Szczakowej (obecnie dzielnica Jaworzna), a także prowadziła swą działalność na terenie zakładów przemysłowych w Gliwicach. Jej założycielami byli Franciszek Buchalik, Paweł Buchalik, Antoni Mura, Paweł Holek i Alojzy Frelich. Ponadto członkami organizacji było wielu mieszkańców Gotartowic, pobliskich Boguszowic (obecnie także dzielnica Rybnika) i innych sąsiednich wsi. Początkowo celem działalności organizacji było udzielanie pomocy materialnej rodzinom aresztowanych przez Niemców powstańców śląskich. Potem zaczęto wydawać pismo pt. ZEW WOLNOŚCI, którego kolejne numery ukazywały się co 2 tygodnie. Część członków organizacji ukrywających się przed powołaniem do wojska niemieckiego zaczęła tworzyć struktury zbrojnej organizacji. Celem działalności tej grupy było gromadzenie broni i przygotowanie się do walki zbrojnej. W maju 1942 roku doszło do dekonspiracji organizacji. Akcją przeciwko jej członkom kierowała katowicka placówka gestapo. W nocy z 21 na 22 maja 1942 roku aresztowano kilkunastu spośród nich, a w następnych dniach - dalsze 66 osób. Wśród aresztowanych byli również krewni członkówPTOP. Paweł Holek zginął w trakcie próby zatrzymania. Natomiast Alojzemu Frelichowiudało się zbiec. Łącznie w ramach podjętej przez gestapo akcji przeciwko PTOP zatrzymano 149 osób. Początkowo umieszczono je w więzieniu tymczasowym gestapo w Mysłowicach,gdzie prowadzono przeciwko nim śledztwo. Stamtąd w dniu 17.07.1942 roku częśćzatrzymanych przewieziono do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu. Wobec członkóworganizacji oraz pozostałych zatrzymanych w związku z jej działalnością osób wyrokiwydawał sąd doraźny. Część osób została skazana na karę śmierci, a niektórzy naumieszczenie w obozie koncentracyjnym.
W toku śledztwa ustalono, że na skutek wydanych przez sąd doraźny gestapo orzeczeńskazano na karę śmierci:
2.   Jana Emrycha, Ludwika Frölicha, Alojzego Holka, Edwarda Kordułę, KonstantegoLiszkę, Walentego Sojkę, Benedykta Steiera, Józefa Tkocza w trakcie posiedzenia sądu w dniu 7.08.1942 roku,
3.   Czesława Podleśnego w trakcie posiedzenia sądu w dniu 26.08.1942 roku,
4.   Buchalika Ernest i Buchalika Józef oraz Bolesława Śpiewoka w trakcie posiedzeniasądu w dniu 4.09.1942.
Wydane wobec wszystkich tych osób wyroki zostały wykonane.
Z dokonanych ustaleń wynika, że w/w posiedzenia sadu odbywały się w bloku nr 11(„politycznym") na terenie obozu w Oświęcimiu, a wykonanie orzeczonych wyrokówodbywało się poprzez rozstrzelanie w pobliżu tego bloku. Nadto w dniu 27 lipca 1942 - miała miejsce w Gotartowicach publiczna egzekucja przez powieszenie Pawła Buchalika iFranciszka Buchalika. Nie ustalono dotychczas daty wydania wobec nich przez sąd doraźnywyroku skazującego na karę śmierci. W obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu przebywały także inne osoby zatrzymane w związku z akcją przeprowadzoną przeciwko organizacji PTOP, a większość z nich utraciła tam życie: Franciszka Buchalik - zmarła w dniu16.10.1942 roku, Franciszek Hyla - zmarł w dniu 7.09.1942 roku, Józef Dziwoki - zmarł wdniu 30.08.1942 roku, Józef Kula - zmarł w dniu 9.08.1942 roku, Anna Liszka - zmarła wdniu 31.12.1942 roku, Paweł Podleśny - zmarł w dniu 31.08.1942 roku, Alojzy Sobik - zmarłw dniu 14.08.1942 roku, Alojzy Smołka - zmarł w dniu 9.09.1942 roku, Karol Stołtny – zmarł w dniu 18.08.1942 roku, Alojzy Stołtny - zmarł w dniu 3.09.1942 roku, Paweł Juraszczyk -zmarł w dniu 2.10.1942 roku. W obozie umieszczono również Sylwestra Kulę i Bolesława Kostorza (Koctorza), jednak nie zdołano ustalić ich dalszych losów. Okoliczności, w jakichw/w osoby znalazły się w obozie w Oświęcimiu, a zwłaszcza fakt przywiezienia ich zwięzienia tymczasowego gestapo w Mysłowicach w tym samym transporcie w dniu17.07.1942 roku oraz daty ich śmierci mieszczące się w okresie od sierpnia do grudnia 1942roku świadczą o tym, że także wobec nich wykonano orzeczone przez sąd doraźny gestapo wyroki śmierci.
Odnośnie pozostałych osób zatrzymanych w ramach akcji podjętej przez gestapo wobec Polskiej Tajnej Organizacji Powstańczej - nie zdołano ustalić ich losów, jednak zebrany materiał dowodowy wskazuje na to, że także i oni zostali umieszczeni w oboziekoncentracyjnym na skutek represyjnej działalności sądu gestapo2828.
Ponadto w nieustalonych okolicznościach w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu zginęły następujące osoby zatrzymane w ramach przedmiotowej i wcześniejszych akcji zorganizowanej przez katowicką placówkę gestapo:
- w dniu 20 grudnia 1943 roku Maria Liszka
 
22
 
W   toku   śledztwa   nie   zdołano   ustalić   treści   zarzutów   stawianych   wszystkimpokrzywdzonym, którzy na mocy wyroków sądu doraźnego gestapo zostali skazani na karę śmierci i pozbawieni życia na terenie obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu. Nie ustalono również w toku śledztwa rzeczywistych przyczyn pozbawienia wolności i umieszczenia wr obozach koncentracyjnych pozostałych osób, które przeżyły akcje gestapo. Dokonaneustalenia pozwalaj ą jednak na stwierdzenie, że przyczynami tymi były okoliczności wskazane w represyjnych niemieckich aktach prawnych wydawanych wobec Polaków, w szczególnościmiały one każdorazowo mniej lub bardziej ścisły związek z działalnością polityczną wramach partii komunistycznej osób represjonowanych lub ich krewnych30.
Przestępstwa polegające na stosowaniu wobec osób osadzonych w więzieniutymczasowym gestapo w Mysłowicach tzw. niedozwolonych metod śledczych sąprzedmiotem odrębnego, zawieszonego obecnie, postępowania prowadzonego w przeszłości przez byłą Okręgową Komisje Badania Zbrodni Hitlerowskich w Katowicach o sygn. S 6/65.
Z kolei czyny związane z bezprawnym pozbawieniem wolności osób narodowościpolskiej w polenlagrach są także przedmiotem odrębnego śledztwa prowadzonego przez Oddziałową komisję Ścigania zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Katowicach podsygnaturą S 47/02/Zn.
Podobnie odrębne postępowanie karne dotyczy zbrodni popełnionych przez JohannesaThumlera - szefa katowickiej placówki gestapo, który m.in. przewodniczył sądowi doraźnemu na posiedzeniach odbywających się na terenie obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu wokresie od października 1943 roku.
23
Zbrodnicza działalność funkcjonariuszy katowickiej placówki gestapo działających pod dowództwem ich ówczesnego szefa Rudolfa Mildnera polegała również na spowodowaniupozbawienia życia około 1000 jeńców radzieckich osadzonych w obozie koncentracyjnym wOświęcimiu. Dokonane w toku śledztwa ustalenia wskazują na to, iż podjęte w tym zakresieprzez gestapo działania były realizacją ustalonych jeszcze przed rozpoczęciem wojnyniemiecko - sowieckiej założeń dotyczących tego zagadnienia. W wydawanych instrukcjach oraz zarządzeniach, a także w wypowiedziach wyższych funkcjonariuszy władz niemieckichwskazywano na to, iż w postępowaniu z jeńcami sowieckimi należy odstąpić odprzewidzianych w prawie międzynarodowym zasad humanitarnego traktowania branych doniewoli jeńców. Przewidywany sposób traktowania tej kategorii jeńców był ukierunkowanyna ich faktyczną eksterminację lub ułatwienie pozbawienia życia. U podstaw takiego sposobu postępowania leżały niewątpliwie przyczyny o charakterze ekonomicznym i ideologicznym.
Mające miejsce wcześniej działania gestapo skierowane przeciwko jeńcom radzieckimbyły związane z funkcjonowaniem oddziałów SS w postaci tzw. Einsatzgruppen - czylispecjalnych oddziałów policji bezpieczeństwa działających na terenach operacyjnych armii.•f-Celem tych grup było czyszczenie terenu przyfrontowego z „niebezpiecznych elementów" -.komunistów, partyzantów i Żydów. Faktycznym celem działania grup było zlikwidowaniespośród jeńców radzieckich wszystkich osób, które uznane zostały za propagatorówkomunizmu. W ramach podjętej akcji przy każdym obozie jenieckim powstały mniejsze wydzielone grupy tzw. Einsatzkommando podlegające bezpośrednio szefowi Sipo (w składktórego wchodziło m.in. gestapo). Ich zadanie polegało na dokonywanej selekcji jeńców według określonego kryterium, na tych, których od razu pozbawiano życia i tych, których kierowano do obozu.
Jeńcy radzieccy, którzy byli ofiarami zbrodni będących przedmiotem niniejszego postępowania, zostali przeniesieni do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu w okresie od 7do 25 października 1941 roku z obozu jenieckiego w Łambinowicach w liczbie około 9000 osób. Była to już kolejna grupa jeńców sowieckich przybyłych do Oświęcimia, przy czym osoby z 3 wcześniejszych transportów mających miejsce w lipcu i we wrześniu 1941 roku (około 1500 osób) zostały prawie wszystkie wymordowane przed rozpoczęciem działania komisji specjalnej gestapo z Katowic.
W listopadzie 1941 roku do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu przyjechała z Katowic Specjalna Komisja Gestapo określana jako Sonderkommision der GestapoleistelleKattowitz.Jak ustalono podstawą do jej działania był najprawdopodobniej rozkaz szefa Sipo i
24
SD Reinharda Heydricha z dnia 17 lipca 1941 roku zawierający także instrukcję dla działań poszczególnych Einsatzkommando zajmujących się selekcją jeńców. Komisji przewodziłprzybyły także wówczas do Oświęcimia Rudolf Mildner. Do pomocy prac tej trzyosobowej komisji przybrano pewną ilość więźniów obozowych, którzy w szczególności, z uwagi naznajomość języka niemieckiego i rosyjskiego, spełniali funkcje kancelaryjne. Rozmowę znimi przeprowadzał bezpośrednio Rudolf Mildner nakazując zachowanie w tajemnicy^wszelkich informacji dotyczących prac komisji. Przy czym w dalszych jej działaniach szefkatowickiej placówki gestapo nie uczestniczył.
Podejmowane przez komisję czynności polegały na przeprowadzaniu na terenie blokunr 24 przesłuchań poszczególnych doprowadzanych jeńców, a w dalszej kolejności -dokonywanie ich klasyfikacji według 4 kategorii:
„A" - politycznie obciążony,
„B" - politycznie nie podejrzany,
„C" - nadający się do odbudowy - lojalnie usposobiony,
„fanatyczny komunista".
 
Przez miesięczny okres swej działalności komisja zaliczyła do grupy „fanatycznychkomunistów" około 300 jeńców, a do grupy „politycznie obciążonych" około 700 jeńców.Fakt zaliczenia osoby do którejkolwiek z tych grup oznaczał podjęcie decyzji o pozbawieniu jej na terenie obozu życia. Jak ustalono jeńców tych zabito na przełomie grudnia 1941 roku i stycznia 1942 roku. Pierwszych 300 osób rozstrzelano na początku grudnia 1941 roku poprzepędzeniu ich nago pod blok 11 obozu w Oświęcimiu. Część drugiej grupy w liczbie także około 300 jeńców w styczniu 1942 roku zabito za pomocą gazu o właściwościachtoksycznych31.
 
 
 
Zarządzenie:
Stosownie do art. 100 § 2 i 140 odpis postanowienia doręczyć pokrzywdzonym:
1. Antoni Kula
 
Prokurator
Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni
przeciwko Narodowi Polskiemu
 
(Przemysław Piątek)


28Ustalenia dokonane w tym zakresie oparto na materiale dowodowym zebranym w tomie I akt śledztwa w postaci: odpisu aktu zgonu Franciszka Buchalika k. 4, odpisu aktu zgonu Pawła Buchalika k. 5, treści
opracowania A. Mrowca pt., Z dziejów okupacji hitlerowskiej w rybnickiem, Katowice 1958 s. 23-24, kserokopia w aktach śledztwa k. 27-28, treści tekstu pt. Harcerze z Gotartowic zamieszczonego [w:] Księdze pamiątkowej Państwowego Gimnazjum i Liceum w Rybniku 1922-1947 wyd. 1947, kserokopia w aktach śledztwa s.73-74,k. 25, protokołu zeznań Alojzego Frelicha tom I k. 26-40, raportu R. Mildnera z dnia 26.10.1942 roku patrz przypis 25, zapisu zamieszczonego w opracowaniu pt. Rejestr miejsc i faktów zbrodni popełnionych przez okupanta hitlerowskiego na ziemiach polskich w latach 1939-1945. Województwo katowickie,Warszawa1985 s.50 kserokopia w aktach śledztwa tom I k. 77, opracowania pt. Rybnik.Zarys dziejów miasta od czasów najdawniejszych do 1980 roku, red. J. Walczak, Katowice 1986, s. 241-242 kserokopia w aktach śledztwa tom I k. 93-94, treści opracowania pt. Wypisy do dziejów Rybnika i Wodzisławia Śląskiego, praca zbiorowa, Opole
1985 s. 226-227 kserokopia w aktach śledztwa k. 96, treści opracowania Innocentego Libury pt. Z dziejów domowych powiatu. Gawęda o ziemi rybnickiej. Gotartowiccy harcerze , Opole 1984, s. 304-314 kserokopia w aktach śledztwa 98-104, informacji z dnia 13.08.2001 roku Państwowego Muzeum Auschwitz - Birkenau w Oświęcimiu dot. zapisów w materiałach archiwalnych dot. wskazanych członków organizacji PTOP - k. 110-113, notatki urzędowej z dnia 18.10.2001 roku dotyczącej zapisów w aktach podręcznych sprawy Ds. 65/66 -listy więźniów więzienia tymczasowego gestapo w Mysłowicach k. 114, odpisów aktów zgonów Antoniego Marszałka, Mieczysława Tekielaka, i Jana Tekielaka k. 116-118, pisma z dnia 22.11.2001 roku Urzędu Stanu Cywilnego w Rybniku z załącznikami - kserokopiami aktów 18 aktów zgonu różnych osób k. 120, 124-141, akcie zgonu Bolesława Śpiewaka k. 153, aktów zgonu Franciszka Hyli, Józefa Buchalika, Ernesta Buchalika, Franciszki Buchalik, Józefa Dziwoki, Pawła Podleśnego, Alojzego Sobika, Bolesława Śpiewoka, Alojzego Stołtnego, Józefa Tkacza, Jana Emrycha, Czesława Podleśnego, Walentego Sojki, Pawła Juraszczyka, Edwarda Korduli, Karola Stołtnego, Alojzego Smołki k. 155-171, protokołu zeznań Antoniego Kuli k. 172-173, Protokole zeznań Alfreda Mury k. 176, uzupełniającej informacji z dnia 24.09.2003 roku Państwowego Muzeum Auschwitz - Birkenau w Oświęcimiu dot. zapisów w materiałach archiwalnych dot. wskazanych członków organizacji PTOP k. 214-215, treści opracowania I. Pająk, Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia, Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz, tom 2, Katowice 1998 s. 651-653 i powołanych tam źródeł, kserokopia w aktach śledztwa tom IX k. 1730-1765,
 

 

 

Zobacz galerię zdjęć:

Zawiadomienie o zgonie w Auschwitz
Zawiadomienie o zgonie w Auschwitz
Zebe
O mnie Zebe

Large Visitor Globe

Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Kultura